"ἔστι δὲ ὁδὸς ἔς Ἑρμιόνα ἐκ Τροιζῆνος κατὰ τὴν πέτραν ἣ πρότερον μὲν ἐκαλεῖτο Σθενίου Διὸς βωμός, μετὰ δὲ Θησέα ἀνελόμενον τὰ γνωρίσματα ὀνομάζουσιν οἱ νῦν Θησέως αὐτήν. κατὰ ταύτην οὖν τὴν πέτραν ἰοῦσιν ὀρεινὴν ὁδόν, ἔστι μὲν Ἀπόλλωνος ἐπίκλησιν Πλατανιστίου ναός, ἔστι δὲ Εἰλεοὶ χωρίον, ἐν δὲ αὐτῷ Δήμητρος καὶ Κόρης τῆς Δήμητρος ἱερά: τὰ δὲ πρὸς θάλασσαν ἐν ὅροις τῆς Ἑρμιονίδος ἱερὸν Δήμητρός ἐστιν ἐπίκλησιν Θερμασίας."

[Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησης, Βιβλίο ΙΙ Κορινθιακά, κεφάλαιο 34, παράγραφο 6]

​

Η ιστορία του Ηλιοκάστρου, βέβαια, πηγαίνει ακόμα πιο πίσω από τον 2ο αιώνα μ.Χ και συγκεκριμένα εντοπίζεται περίπου στην αρχαϊκή εποχή 700 π.χ. σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα που έχουν βρεθεί στην περιοχή του οικισμού των Ειλεών. Κατά την κλασσική εποχή (480 - 338 π.Χ) είναι βέβαιος πλέον ο οικισμός των Ειλεών και ίσως ήταν ήδη οχυρωμένος. Κατα την ελληνιστική περίοδο (338 π.Χ - 146 π.Χ.) φαίνεται ότι στην περιοχή των Ειλεών έχουμε έναν οχυρωμένο οικισμό. Κατά τη ρωμαϊκη περίοδο (146 π.Χ - τέλος του 4ου αιώνα μ.Χ.) οι Ειλεοί διατηρούνται με οχύρωση. Μάλιστα κατά τη ρωμαϊκή περίοδο (166 μ.Χ.) έχουμε και τις πρώτες γραπτές μαρτυρίες ύπαρξης του οικισμού από τον Έλληνα περιηγητή Παυσανία.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

"ἐν τῇ Ἐπαρχίᾳ Σπετσῶν καί Ἐρμιονίδος

Ἡ κοινότης Καρακασίου μετονομάζεται εἰς "κοινότητα Ἠλιοκάστρου" καί ὁ ὁμώνυμος αὐτή συνοικισμός Καρακάσι εἰς "Ἠλιόκαστρον"".

[ΦΕΚ. 28.09.1927

​

Με διάταγμα που υπέγραψε ο Πρόεδρος της Δημοκρατιάς Παύλος Κουντουριώτης στις 28 Σεπτεμβρίου 1927, το Καρακάσι μετονομάζεται σε Ηλιόκαστρο και έκτοτε ξεκινά η εντατική μετεγκατάσταση του πληθυσμού από τον οικισμό Μεταλλεία προς την κοινότητα Ηλιοκάστρου.

 

Αναφορικά με τα Μεταλλεία, όπως μας πληροφορεί η Μυρσίνη Ζορμπά στη μελέτη της Τα Μεταλλεία Ερμιόνης και η ιστορία τους, "τα Μεταλλεία Ερμιόνης βρίσκονται στο δυτικό μέρος της οροσειράς Αδέρες, όπου παρουσιάζονται χαλκούχα ορυκτά σε διάφορες θέσεις της περιοχής της Ερμιονίδας: Ηλιόκαστρο, Άγ. Δημήτριος, Καψοσπίτι, Ρορό και Μπαρουτοσπηλιά. Ο σιδηροπυρίτης (συγκεκριμένα) χρησιμεύει για την παρασκευή θειϊκού οξέος, απαραίτητου στη βιομηχανία υπερφοσφωρικών λιπασμάτων. Αργότερα εξορύχτηκε και χαλκούχος σιδηροπυρίτης.  

 

Άρχισαν να αξιοποιούνται από τα πρώτα χρόνια του 20ού αι.  με πρώτη εξόρυξη στη θέση «Μεταλλεία», ΒΑ του χωριού Ηλιόκαστρο (υψόμ.190 μ). Από το 1905 φαίνεται πως  είχαν αρχίσει οι προπαρασκευαστικές εργασίες, η συστηματική  εξόρυξη από το 1908 και η διάρκεια μέχρι το 1978, έτος οριστικής παύσης τους.

 

Κατά τη μακρόχρονη διαδρομή τους τα εκμεταλλεύτηκαν: 1) Η Μεταλλευτική Εταιρεία «Μεταλλεία Ερμιόνης» του Αρ. Π.Σκένδερ και άλλων μετόχων από το 1905. 2) η Γαλλική Εταιρεία, που διαχειριζόταν και τα μεταλλεία Σερίφου, με τον Γεώργιο (γιο του Αιμίλιου) Γρώμαν. 3) Από το 1922, η Ο.Ε Μιχ. Λίτσας και Λ. Σκένδερ.  4) Από το 1927, η Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων με τον Νικ. Κανελλόπουλο. 5) Τέλος, από το 1947, ο Πρόδρομος Αθανασιάδης (Μποδοσάκης), ο οποίος εξαγόρασε  την ΑΕΕΧΠ&Λ."

​

[..] Η οικονομική κρίση, που έπληττε την αγροτική και κτηνοτροφική  Ελλάδα στις αρχές του 20ού αι., οδήγησε πολλούς εργάτες - εσωτερικό μεταναστευτικό ρεύμα - στα Μεταλλεία Ερμιόνης. Οι περισσότεροι προέρχονταν από άλλα μεταλλεία από τα νησιά του Αιγαίου  (Σέριφο, Μήλο, Άνδρο, Εύβοια, Σαντορίνη, Κρήτη), από τη Μικρά Ασία κ.ά. μέρη. Οι ντόπιοι (μεταξύ αυτών και ανήλικα παιδιά και γυναίκες), προέρχονταν κυρίως από το Ηλιόκαστρο, τα Δίδυμα, το Λουκαΐτι, την Ερμιόνη. Διέσχιζαν πολύωρες διαδρομές πεζοί, με ζώα, σε ανύπαρκτους δρόμους, με βάρκες και τη Βενζίνα της Εταιρίας -Ερμιόνη- Δάρδεζα- και πολύ αργότερα, στη δεκαετία του ’60,  με τροχοφόρα.

​

Η πρώτη εγκατάσταση εργατών έγινε κοντά στην είσοδο της μεταλλευτικής στοάς «Μεταλλεία» Καρακασίου (Ηλιοκάστρου) και κάλυπτε υποτυπώδεις ανάγκες με αυτοσχέδια παραπήγματα. Σταδιακά μεταβλήθηκε σε βιομηχανικό οικισμό. 

​

Από τις αρχές της δεκαετίας του ’30: Η αύξηση των ξένων εργατών και των αναγκών στέγασης των οικογενειών τους, επέβαλε, με τη συνδρομή της Εταιρίας ΑΕΕΧΠ&Λ, το κτίσιμο απλών εργατικών οικιών. Τότε κτίστηκε και η  εκκλησία της  Αγίας Βαρβάρας, προστάτιδας των μεταλλείων (το μοναδικό άρτια  σωζόμενο μέχρι σήμερα ιστορικό και θρησκευτικό μνημείο του οικισμού) και το  μονοθέσιο δημοτικό σχολείο. Την ίδια δεκαετία κτίστηκε στην παραλία του όρμου Δάρδεζας (Αχλαδίτσας) και η πρώτη συστάδα από δώδεκα μικρές εργατικές κατοικίες. Ο οικισμός  «Μεταλλεία», που στέγαζε περισσότερους από 200 κατοίκους, αποτέλεσε μια μικρή  κοινωνία  που συνδέθηκε τόσο με  αυτή του Ηλιοκάστρου όσο και της Ερμιόνης, οικονομικά- εμπορικά, πολιτισμικά και ιστορικά με αμφίδρομες ωφέλειες.

​

Στη δεκαετία του ’70: Οι νέες συνθήκες της οικονομίας επηρεάζουν σταδιακά την εξορυκτική δραστηριότητα των Μεταλλείων. Το έτος 1978 σταματούν οριστικά αφήνοντας πολλούς εργαζόμενους σε απόγνωση. Πλήττεται ιδιαίτερα το Ηλιόκαστρο. Το έργο άλλαξε σε Λατομεία μαρμάρων Ηλιοκάστρου και Ερμιόνης. Με το θάνατο του Μποδοσάκη, στις 18 Ιανουαρίου 1979, την Εταιρεία αναλαμβάνει ο ανιψιός του Αλέκος Αθανασιάδης και μετά τη δολοφονία του, το 1988, περιήλθε οριστικά το 1995 στην Εθνική Τράπεζα. Σημερινός ιδιοκτήτης των Μεταλλείων είναι ο Όμιλος Τσοκανή Α.Ε. Όλα τα βιομηχανικά κτίσματα, και οι εγκαταστάσεις, το πλυντήριο, η σκάλα φόρτωσης, τα Γραφεία  Διοίκησης, η Λέσχη, η κατοικία του Διευθυντή, άλλες του επιστημονικού προσωπικού, οι παλαιότερες εργατικές κατοικίες και οι νεότερες σε συστάδα από τρεις σειρές, με την αρχιτεκτονική της εποχής τους και τις ανάγκες των εργατών και πολλά άλλα κτίσματα κατά μήκος της διαδρομής από τον οικισμό Μεταλλεία έως τη Δάρδεζα, αποτελούν μνημεία που χρειάζονται σωστική παρέμβαση. Ορθώνονται εγκαταλελειμμένα και προβάλλουν ως  μαρτυρίες της βιομηχανικής ζωής που γνώρισαν και  βίωσαν για εβδομήντα και πλέον χρόνια στα Μεταλλεία Ερμιόνης οι εργαζόμενοι και η κοινωνία της Ερμιονίδας.

​

Πηγή: Έρευνα  Μυρσίνης Σαμαρά